پیش‌تر گفته بودم که درباره‌ی کتاب «وابستگی متقابل» بیشتر خواهم نوشت و سؤالاتی را هم به نقل از پشتِ جلدِ کتاب طرح کرده بودم که اگر پاسخ شما به آن چند سؤال مثبت بوده باشد، بهتان پیشنهاد می‌کنم هرچه‌زودتر این کتاب را تهیّه کنید و بخوانید. و به قولِ دوباره‌ی همان پشت جلد کتاب «چنانچه با افراد معتاد، الکی، قمارباز، بی‌مسئولیّت، افراط‌کار، بی‌اعتنا به اخلاق، بزهکار، پُرخور و به طور کلّی نابهنجار سروکار دارید این کتاب برای شماست.»

در اینجا لازم می‌بینم برایتان بگویم که علاوه بر گروه‌های یادشده، کلّهم ملّت اگر کتاب را بخوانند، ضرر نخواهند کرد. بلکه از این رهگذر، شاید هم دری به تخته خورد و درکی حاصل آمد و شعوری پیدا شد.

کتاب را «ملودی بیتی» نوشته است. در مقدمه‌ی کتاب درباره‌ی انگیزه‌ی وی برای نوشتن این کتاب می‌خوانیم که؛«این کتاب نتیجه‌ی تحقیقات و تجارب شخصی و حرفه‌ای و علاقه‌ی ویژه‌ی خودم به این موضوع است. عقاید من که در کتاب مطرح شده شخصی و در پاره‌ای موارد آلوده به پیش‌داوری است. من کارشناس نیستم و مخاطبان این کتاب نیز اهل فن نیستند. اگر گرفتار فردی معتاد، قمارباز، پُرخور، افراط‌کار، هوس‌ران، جانی، نوجوانی یاغی، پدر و مادریرنجور یا هر کس دیگر هستید، این کتاب برای شما، شما که «وابسته‌ی متقابل» هستید نوشته شده است.»

از قرار معلوم این خانوم ِ ملودی خانوم در زندگی شخصی خویش، یک دوره‌ای را معتاد تشریف داشته‌اند و پس از ترک به انجمن معتادان گمنام پیوسته‌اند و در سمت یک مشاور فعّالیّت کرده‌اند و با کلّی از خانواده‌های معتادان، نشسته‌اند به صحبت و مشورت و هدایت تا در نهایت، به صرافت می‌افتد تجربه‌های خویش را مکتوب و عرضه کند به عموم مخاطبان. صادقانه، بدکتابی هم ننوشته است. خودش یک‌جایی گفته که کتاب‌اَش یک کتاب خودیاری است و به نظر من، همین توضیحِ ساده حق مطلب را ادا می‌کند کاملاً. ملودی خانوم تلاش کرده است به مخاطب توضیح دهد و یادآوری کند بهش که چه‌طوری می‌تواند به خودش کمک کند تا بهتر زندگی کند و به دیگران نیز اجازه بدهد که زندگی کنند.

حالا ما هی وابسته‌ی متقابل، وابسته‌ی متقابل کنیم و هیچ‌کدام‌تان نپرسید که چی هست؟ کی هست اصلاً؟ ولی بگذارید برایتان بگوید تا ابهام نداشته باشد. خودِ ملودی خانوم هم در کتابش یک فصل را اختصاص داده به بیان اینکه وابستگی متقابل چیست؟ وابسته‌ی متقابل کیست؟ بعد هم با نقل سرگذشت ملّت، ریز ریز توضیح داده و در نهایت یک تعریف ارائه کرده و ویژگی‌های وابستگی را برشمرده است.

وی می‌نویسد: تفسیر من از وابستگی متقابل چنین است؛ «وابسته‌ی متقابل فردی است که به فرد دیگر اجازه می‌دهد با رفتارش بر او تأثیر بگذارد، و به طرزی وسواس‌گونه درصدد تسلَط بر آن فرد برمی‌آید.»

و ادامه می‌دهد:«آن فرد دیگر ممکن است کودک، فردی بالغ، معشوق، همسر، برادر، خواهر، پدربزرگ و مادربزرگ، پدر و مادر، ارباب رجوع یا دوستی صمیمی باشد. احتمال دارد فرد مذکور الکی، معتاد به مواد مخدر، بیمار روحی و فکری یا فردی عادی باشد که گه‌گاه دچار غم و ناراحتی می‌شود و یا متعلّق به یکی از گروه‌هایی است که پیشتر به آن اشاره شد. امّا عمق این تعریف و رئوس بهبود مرتبط به خود ماست؛ ما از طریق این روش‌ها به فردی دیگر اجازه داده‌ایم که با رفتارش بر ما تأثیر گذارد و از طریق این روش‌ها کوشیده‌ایم او را تحت‌تأثیر قرار دهیم: این روش‌ها شامل: وسواس، نظارت، مراقبت و یاری، احساس بی‌ارزشی، سرکوب خود، فزون‌خواهی، خشم و گناه، وابستگی نامأنوس، توجّه و شکیبایی بی‌مورد و خودمحوری که منجر به مشکلات ارتباطی و مشکلات ج.نسی و نفی خود و سقوط در گرداب اندوه است.»

در فصل دوّم کتاب نیز خانوم ملودی تلاش می‌کند تا اصول اولیه‌ی مراقبت از خود را به مخاطب یاد بدهد. یعنی چی؟ «مراقبت از خود، نوعی گرایش در جهت ایجاد احترام متقابل است و مفهوم آن فراگیری مسئولیّت‌پذیری در زندگی خویش، و نیز فرصت دادن به دیگران برای انتخاب شیوه‌ی زندگی خود است، البته تا زمانی که با منافع ما تداخل پیدا نکند.» حالا ملودی چه‌طوری به آدم یاد می‌دهد که از خودش مراقبت کند؟ او پلّه به پلّه توضیح می‌دهد دیگر. کتاب را باید بخوانید. حرف‌های خوبی است در مجموع؛ کلّی امیدزا و روشن‌گر البت اگر مخاطب تمایل داشته باشد برای تغییر و دست‌کم تصمیم‌اَش را گرفته باشد. به نظر من که پُر از تلنگرهای به‌جا است حرف‌های خانوم ملودی. او درباره‌ی استقلال می‌گوید و پذیرش احساسات و دوست‌داشتن خود و خشم و تعیین اهداف برای زندگی و چگونگی برقراری ارتباط … ووو … خلاصه «اگر قرار باشد در این کتاب یک نکته تفهیم شود، بی‌شک این مطلب است: مطمئن‌ترین راه برای دیوانه کردن خود، درگیر شدن در مسائل دیگران است، و سریع‌ترین راه دست‌یابی به سعادت و عقل سلیم، گرایش به پرداختن به امور خویش.» فی‌الحال، شما مختار هستید که برای دیوانه کردن خود یا دست‌یابی به سعادت تصمیم بگیرید.

وابستگی متقابل

نوشته‌ی ملودی بیتی. ترجمه‌ی نسرین سلامت. تهران: دکلمه‌گران. چاپ سوّم ۱۳۸۳، ۳۰۷ صفحه، قیمت ۲۵۰۰ تومان